اولین فرش ماشینی ایران در شهر کاشان بافته شد و نخستین مدل آن به حدود سال 1350 باز می گردد، همچنین به جرات می توان گفت که نخستین مورد فرش تولید شده به روش ماشینی در خاورمیانه نیز به شمار می آمد. شهرستان کاشان به خاطر این که قلب تپنده صنعت نساجی کشور به حساب می آمد دارای کارخانه های ریسندگی و بافندگی بسیار زیادی بود که به نوعی در صنعت نساجی حرف اول را در کشور می زد. گفتنی است که این موضوع مقدمه ای برای بافت نخستین فرش ماشینی کشور در شهرستان کاشان فراهم آورد.
نخستین دستگاهی که با کمک آن توانستند اولین قالی ماشینی را تولید کنند، دستگاهی فرانسوی به نام ژاکارد و بدست فردی فرانسوی به نام “ماری ژاکارد” بود. ویژگی برجسته ابتدایی ترین فرش ماشینی کشور ایران این بود که بسیار کم وزن، دربردارنده پرزهای کوتاه، تولید شده با کمک الیاف مصنوعی و همچنین کیفیت مطلوب بافته شده بود. این مسئله موجب شد تا تمدن و صنعت به قالیبافی راه پیدا کند و بافت آن را به شیوه های نوین انجام دهد. از دیگر ویژگی های بارز نخستین فرش ماشینی کاشان این بود که با سرعت بسیار بالا تولید شد.
همان گونه که اطلاع دارید جهت بافت فرش دستبافت زمان زیادی صرف می شود و حتی این امکان وجود دارد که حدود یک ماه و یا بیشتر نیز به طول انجامد. این موضوع کمی زمان برد تا برای مردم جا بیافتد به همین خاطر نیازمند زمان بود تا بتوان آن را به تولید انبوه رساند. در همین حین بود که تاجران از بلژیک فرش های ماشینی را وارد کشور کردند که دارای کیفیت بالا و مناسبی بود.
این مسئله موجب شد تا خریداری فرش ماشینی به جای فرش دستبافت برای مردم ایران جا بیفتد و رواج پیدا کند. فرش های ماشینی که به بازار عرضه می شد دارای مزیت های برتری نسبت به فرش دستبافت بودند و آن این بود که هم با سرعت بالا تولید و به بازار عرضه می شدند و هم این که از قیمت ارزان تر و مناسب تری نسبت به فرش دستبافت برخوردار بودند.
دلیل قیمت مناسب فرش های ماشینی این بود که فرش های ماشینی در کارخانه ها با الیاف مصنوعی که قیمت مناسب تری نسبت به الیاف طبیعی داشتند، تولید می شدند و به تولید انبوه نیز می رسیدند. گفتنی است که سرمایه گذاری بیشتر روی این صنعت موجب شد تا شهر کاشان به عنوان قطب تولید فرش ماشینی دنیا و یا بهتر بگوییم پایتخت فرش ماشینی جهان شناخته شود.
اولین ماشین فرش بافی در ایران
کلیه لوازمی که در فضای پیرامون ما قرار دارد دارای تاریخچه خاص خودشان هستند از این بین، قدمت فرش ماشینی نیز در کشور ایران به حدود 50 سال قبل باز می گردد. همان گونه که گفته شد نخستین فرش ماشینی در شهرستان کاشان و با ماشین های مخمل بافی ژاکارد بافته و به بازار ارائه شد. الیاف این گونه فرش ها بسیار براق بود و پرز آن ها معمولا کوتاه و کم وزن بود. در همان دوران بود که تجار، فرش هایی را دقیقا با همین مشخصات و حتی با کیفیتی بالاتر از کشورهایی همچون بلژیک وارد ایران کردند که با استقبال بسیار خوبی از طرف مردم قرار گرفتند.
زمانی که صاحبان صنعت سلیقه و استقبال مردم را مشاهده کردند و به آن آگاهی پیدا کردند، تصمیم به سرمایه گذاری در زمینه تولید فرش ماشینی گرفتند. همین موضوع سبب شد تا نخستین کارخانه فرش ماشینی توسط خاندان لاجوردی و با نام شرکت صنایع کاشان (فرش راوند) تأسیس گردد و بدین صورت نخستین فرش ماشینی در سال 1353 تولید و به بازار ایران ارائه شد.
طرح های اولین فرش ماشینی
در ادامه مطلب باید عرض کنیم که نوع مدرن و جدید فرش هایی که وارد بازار شده بود با فرش های دستبافت تفاوت های زیادی داشتند، اما با گذشت زمان و بالا رفتن تراکم موفق شدند تا طرح های متنوع فرش دستباف گونه را تولید نمایند. بدین مفهوم که طرح های اولیه که روی این گونه فرش ها پیاده سازی می شدند ابتدایی و بسیار ساده بودند اما در حال حاضر باید بگوییم که توانسته اند با کمک دستگاه های بافنده خارجی و مدرن، فرش هایی با تعداد شانه مختلف از جمله فرش 700 شانه ، فرش 1000 شانه و 1200 شانه را تولید کنند. این گونه فرش ها به فرش دستبافت گونه نیز معروف هستند چرا که هر چه تراکم و تعداد شانه بیشتری را دارا باشند به همان میزان دارای ریز بافتی بیشتر خواهند بود و بدین جهت طرح های ریز فرش دستبافت آسان تر بر روی آن ها پیاده سازی می شود.